Yurt dışındaki vatandaşların şahsi hâl değişikliğinin nüfus kütüğüne tescili

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kişilerin; yurt içinde nüfus müdürlüğüne, yurt dışında dış temsilciliğine başvuru ile kendisini nüfus kütüklerine yazdırmak ve nüfus cüzdanı almak zorundadırlar. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan bu kişilerden milyonlarcası yurt dışında yaşamaktadırlar.
Söz konusu kişilerle ilgili, yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen boşanma, evliliğin butlanı, iptal veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların Türkiye'de nüfus kütüğüne tescilinde hem idari hem de adli bakımdan pek çok sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunların çözümü amacıyla, 29 Nisan 2017 tarih ve 30052 sayılı Resmi Gazete'de 690 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin (Kısaca 'KHK/690') 4 üncü maddesi ile, 25/04/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa aşağıdaki 27/A maddesi eklenmiştir:'Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili
MADDE 27/A - (1) Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adli veya idari makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.
(2) Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır.
(3) Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye'de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (Kısaca 'MÖHUK') uyarınca yapılır.
(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenir.' Böylece, yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen boşanma, evliliğin butlanı, iptal veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların Türkiye'de nüfus kütüğüne tescili için aşağıda belirtilen makamlara başvuru halinde yapılır:
a) Yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler.
b) Yurt içinde Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri. Ancak, bu makamlar tarafından tescil talebi reddedilirse, söz konusu adli veya idari makamlarca verilen kararların tanınması için yetkili Türk Mahkemesine başvuru yapılarak tanıma kararı verilmesi istenir (MÖHUK m.63, 50 vd.).
Yabancı mahkeme kararlarının bazı hallerde Türkiye'de kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmesi için Türk Mahkemesine başvuru yapılır. Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye'de yerine getirilmesi için de yetkili organlar tarafından tenfiz kararı verilmesi gerekir (MÖHUK m.50 vd.). Yabancı mahkeme kararlarının geniş anlamda tanınması tenfiz nedeniyle tanıma anlamında anlaşılmalıdır. Bir kararın (ilamın) tenfizi için o kararın öncelikle tanınması icap eder. Bir yabancı mahkeme kararının tenfizine ilişkin verilen karar, aynı zamanda yabancı mahkeme kararının tanınması suretiyle, tenfizine izin verilmesi sonucunu doğurur.
Açıklanan sebeplerle, yabancı mahkeme kararının bir hüküm ifade etmesi yolunda dar anlamda tanımayı içeren tenfizin anlaşılmaması gerekir.
Yürekten esenlikler ve en içten saygılarımızı sunarız