İnsan Hakları Konseyi...

Geçtiğimiz hafta içinde iç basına düşen çarpıcı bir hukuk dünyası haberi gözüme ilişti.
Haber başlık ve içerinde Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Gurubu'nun iş adamı Rebii Metin Görgeç hakkında Ağustos 2016'da verilen tutuklama kararının 'tamamen keyfi' olduğuna, tutuklama sonrası da adil yargılanma dahil temel insan haklarının bir çok kez çiğnenmiş olduğuna dair bir kararı yer almaktaydı.
Gerek hukukçu olmamız hesabıyla gerekse de geçmişte 'keyfi' göz altı işlemine maruz kalmış biri olarak özel ilgi alanım olan bu hususu ve Birleşmiş Milletler keyfi tutuklamalar çalışma gurubunun yapısı ve kararlarının ne olduğu, müeyyideleri ve anlamını bu vesile ile sizinle özet biçimde paylaşmak istedim. Bilgi bilgidir.
İnsan Hakları Konsey'i Birleşmiş Milletler'in insan haklarını teşvik ve korumayı üstlenmiş ana kuruluşu. Yaşlanan İnsan Hakları 'Komisyonu' 2006'da lağvedilmiş ve 'konsey' adını alarak çalışmalarını daha geniş ve etkin bir şekilde yapmakta.
Konsey, genel olarak izlenecek politikalar için yol gösterip, insan hakları sorunlarını inceliyor; yeni uluslararası prensipler kurallar geliştirip dünya genelinde insan haklarının uygulanışını gözlemliyor. Ama Konseyin öne çıkan işlevi devletler arasında İnsan hakları alanında gerçekten etkin sözleşmeler hazırlıyor olması.
Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın İnsan Hakları Politikası'nın belirleyicisi olan Konsey dünya üzerindeki her uygun gördüğü yerde insan hakları sorununu gündeme getirmek ve devletlerden, Sivil Toplum Kuruluşları ve diğer kaynaklardan gelen bilgileri incelemekle yetkili. Konsey, devletlerin, sivil toplum örgütlerinin, hükümetler arası kuruluşların insan hakları konusundaki görüşlerini dile getirmeleri için aynı zamanda bir forum görevi üstlenmiş. Konsey'in 47 üyesi Genel Kurul'da gizli oylama ile 192 üyenin oylarının çoğunluğu neticesinde seçiliyor. Bütün üye devletlerden Konsey ile tam olarak iş birliği içinde olmaları ve insan haklarının korunması ve geliştirilmesindeki çıtalarının yüksek olması bekleniyor.
İnsan Hakları Konsey'i, eski komisyonun aldığı kararları üstlenerek bunlara özel prosedürler ve çeşitli tematik çalışma grupları, İnsan Haklarını Koruma ve Geliştirme Alt Komisyonu ve resmi şikayetler prosedürlerini de ilave etmiş, Devletler ve STK'lar bazı endişelerini Konsey'e sunuyorlar ve ilgili hükümetler de bu konulara yanıt verme durumunda kalıyor. Buna cevaben de Konsey, uzmanlar veya müfettişleri görevlendirerek hükümetlerle görüşmeleri teşvik ve yardım tedarik edip ortaya çıkan ihlalleri kınamakta.
Konsey, çok ciddi olduğunu düşündüğü konular için uzmanlar grubundan (çalışma grubu) veya bireysel kişilerden (bağımsız bir raportör veya temsilci) inceleme talep edebiliyor. Bu uzmanların verdikleri bilgilere istinaden ilgili hükümetlere çağrı yaparak değişmesi gereken durumları bildiriyor.
İHK kararları temelinde oluşturulan ve belirli tematik konularda çalışmalar yaparak uluslararası topluma tavsiyelerde bulunmayı hedefleyen çalışma grupları mevcut. Bu gruplardan öne çıkanlar kadına Karşı Ayrımcılık Çalışma Grubu , Paralı Savaşçılar Çalışma Grubu, Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu (Working Group of Arbitrary Detention) gibi guruplar.
Keyfi tutuklamalar çalışma gurubunun Rebii Metin Görgeç hakkında verdiği karar örneği gibi, bu gurupların verdikleri kararlar üye devletlere karşı her hangi bir ciddi müyeyyide içermiyor. Kararlar yarı yargısal olarak niteleniyor, yine BM İHK'gurubunun verdiği karar sonrası AİHM'ye de gidilemiyor. Ancak verilen kararların tüm uluslararası kurum ve ortamlarda ciddi referans belge olduğunu, karara muhatap olan ve karar gereğini yerine getirmeyen devletler hakkında Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütlerce ciddi sonuçlar bağlanabileceğin, söyleyebiliriz.
Yine keyfi tutuklama çalışma gurubunun kararları sadece Avrupa' da değil tüm dünyada izlenen, yankı bulan türden. Bu nedenle basite alma hatasına düşmemeli.
Bu nedenle başta devletimizin tüm kurum ve kuruluşları ile barolarımızın STK'larımızın ve İLGİLİLERİN karar gerekçe ve notları ülkemizin imajı, insanımızın refahı ve tabii ki daha özgür, medeni, adil düzen adına 'iyi okumaları' temel dileğim.
Saygılarımla.