Bir haksızlık - şahısların yurtdışı iştirak kazancının vergilendirilmesi

Ülkemizin 1980 yılından sonra kapılarını açması, insanlarımızın rahat rahat bütün dünyaya seyahat edebilmesi, iş adamlarımızın yıllık 2,5 milyar dolarlarda olan ihracatı 150 milyar dolarlara çıkarabilmesi, yine aynı iş adamlarımızın dünyada bir çok ülkelerde yatırımlar yapması, şirketler satın alması gibi olaylarla karşılaşmaya başladık.
Globalleşme kelimesi günlük gündemimize girdi. Dünyaya açılma, dış ortaklıklar kurma, yabancı şirketlerden hisse alma gibi eylemler sıradan işler haline geldi. Tabii bunun tersi işlemler de vardı. Yabancıların ülkemizdeki şirketleri satın alması, ülkemizdeki şirketlere ortak olması gibi iş ve işlemler de yapılmaya başlandı.
I - Ülkemizde bir şirketin ortağı olduğunuzda nasıl vergilendiriliyorsunuz ona bir bakalım.
Kurum bir şirkettir. Şirketin kazancından önce yüzde 20 kurumlar vergisini kurum öder, sonra da ortaklara dağıtacağı karı, dağıtacağı zaman yine bir yüzde 15 stopaj keserek şirket ortağı olan size karınızı verir. Siz, şirketin ortağı olarak aldığınız kar payını ertesi yıl, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesi 2. İnci fıkrası gereğince iştirak hisselerinden doğan kazanç olarak beyan edersiniz.
Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek kişilerce tam mükellef kurumlardan elde edilen ve kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir.
•Her nev'i hisse senetlerinin kar payları,
•İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
•Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine
verilen kar payları.
Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı GVK'nın 22. Maddesinin 3. Üncü bendine göre gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 2016 yılı için 30.000 TL'yi, 2017 yılı için 50.000 TL. yi aşıyor ise beyan edilecektir.
Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan yüzde 15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir. Yani kısaca siz bir şirketten, kar payı aldığınızda yarısını beyan edecek, kesilen vergiyi tam olarak indirecek ve hemen hemen hiç vergi ödemeyeceksiniz veya en fazla yüzde 5' e yakın bir vergi ödeyeceksiniz.
II- Peki yurt dışında bir şirketin ortağı iseniz nasıl vergilendirileceksiniz?
Siz yurt dışında bir şirketin ortağı iseniz, önce yurt dışındaki ülkenin yasalarına göre veya çifte vergilendirilmeyi önleme anlaşmalarına göre, o ülkede vergilendirileceksiniz. Örnek olarak Almanya'da bir şirkete ortak olduğunuzu ele alalım.
Önce ortak olduğunuz şirket, Alman yasalarına göre şirket için Kurumlar Vergisi ödeyecektir. Alman Kurumlar Vergisinin yüzde 25 olduğunu farz edelim. Almanya'da ortağı olduğunuz şirket, bu kurumlar vergisini ödedikten sonra size dağıtacağı kar payından da yüzde15 stopaj vergisi keserek Alman devletine ödeyecektir. Bundan sonra size kar payınızı bildirecektir. Siz de kar payınızı Türkiye'ye getireceksiniz.
İşte bu andan itibaren haksız uygulama başlamaktadır.
Getirdiğiniz bu kar payını Gelir Vergisi Kanununun 122 inci maddesini esas alarak beyan edeceksiniz. Bu beyan sonucunda verginizin yüzde 35 olduğunu düşünelim. Ne yapılacak? Yabancı ülkede ödenen tutar vergisi ile birlikte brüt hale getirilir ve öyle beyan edilir. 85 lira net kar payı aldı iseniz 15 lira da kesilen vergiyi ilave edecek ve 100 TL. beyan edeceksiniz. Beyan edilen 100 TL. için hesaplanan vergi 35 TL. ise Almanya'da kesilen 15 TL. vergiyi o da evraklarla ve konsolosluk tasdiki ile ispat ettikten sonra 20 TL. daha vergi ödeyeceksiniz demektir.
III – Şahsi iştirakte sonuç ne oldu karşılaştıralım.
Türkiye'de bir şirketten aldığınız kar payını beyan ettiğinizde en fazla yüzde 5 bir vergi yükü ile karşı karşıya kaldığınız halde, Yabancı bir ülkedeki iştirakinizden aldığınız kar payına yüzde 20 vergi ödersiniz. İşte bu bir haksızlıktır.
IV – Yurt dışındaki şirkete şahsi değil şirket olarak iştirak etse idiniz ne olacaktı?
Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesi Kurumlar Vergisinden istisna olan yani kurumlar vergisi verilmeyecek kazançları saymaktadır. Bu maddenin B bendindeki şartları taşıyan iştiraklerden elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden tamamen istisnadır.
V – SONUÇ:
Yukarıda açıkladığımız gibi şahısların yurt dışındaki şirketlere iştirak edip bir kazanç elde etmesi halinde şirketlerin yurt dışındaki şirketlere iştiraki veya şahısların yurt içindeki bir şirketten iştirak kazancı elde etmesine göre daha fazla vergi ödeyecekleri görülmektedir. Bu yüzden yurt dışındaki şirketlere iştirak etmiş olan bir çok vatandaşımız, yurt dışındaki kazançlarından elde ettikleri karları Türkiye'ye (haklı olarak) getirmemekte veya getirememektedir.
Hükümetin veya maliye bakanlığı yetkililerinin bu haksızlığı da düzeltmek üzere çalışmalar yapması gerekmektedir.
Söylediğimiz gibi ülkemiz, artık dünyaya açılmış bir ülkedir. Böyle durumlarla daha da sık karşılaşacağız. Bu ülkenin döviz ihtiyacının büyük bir kısmı da bu kar payları ile karşılanabilir.
Haksızlığın düzeltilmesi dileğiyle.