Boşnakların tarihi

Tarih Vakfı ile Bosna Sancak Akademik Kültür ve Tarih Vakfı tarafından yayımlanan Boşnak tarihini anlatan ve Mustafa Imamovic'in kaleme aldığı 'Boşnakların Tarihi (Historija Bosnjaka)' adlı eserinin tanıtımını kısa özet halinde aşağıda sunmaktayız.
Boşnakların tarihi üç büyük dönemde incelenebilir:
a) Bosna Feodal Devletler Dönemi
Bosna erken çağ döneminden başlayarak, önceleri Bizans ve Frank Devletleri arasında, daha sonraları Sırbistan ve Macar Hırvat Krallığı arasında, bir sınır devleti olarak kendi kültürel ve siyasi kimliğini belirlemeye ve kazanmaya çalıştı.
b) Osmanlı Yönetimi Dönemi
Osmanlı; idari, adli, askeri ve zırai gibi kurumlarını bölgeye taşıyarak, 1453'de Jajce'yi fethetmiş ve 130 yıl boyunca sürecek aşamalı bir gelişme ile, 1592'de Bihac'ı fethederek Orta Çağ Bosna Devleti'ni çökerttikten sonra, yerine Osmanlı Devlet ve ekonomik sistemi yerleştirilmiştir. Bu dönem aynı zamanda, Osmanlı İmparatorluğu'nun da en parlak dönemidir.
Bizans ileri gelenlerinin Batı'da kimseye güvenmedikleri bu dönemde, halk tarafından 'Romalıların Direği' olarak anılan büyük voyvoda Lukas Notaras'ın şu sözü anılan fethin temel felsefesini adeta açıklar gibidir; 'Şehirde Roma (Latin) serpuşu görmektense, Osmanlı türbanını (sarığını) görmeyi tercih ederim.'
Romalıların Direği, 29.05.1453'te Fatih Sultan Mehmet'e teslim olsa da, yasa dışı olarak120.000 dük altını zimmetine geçirdiği suçlamasından sonra, altınlarına Devlet lehine el konulur ve kendisi öldürülür.
c) Avusturya - Macaristan İmparatorluğu'nun 1878'deki İşgali ile Başlayan DönemAvusturya - Macaristan İmparatorluğu'nun 1878'de işgali, Boşnakların yaşamlarında büyük dönüşümün başlangıcı olmuştur.
Boşnaklar, din vasıtasıyla benzersiz bir İslam kültür çemberine girmiş ve bütün müslüman nüfusunu kapsayan Osmanlı toplumuna entegre olmuşlardı.
Avusturya - Macaristan İmparatorluğu işgal yönetimi Boşnaklara karşı gösterilmiş silahlı direniş nedeniyle oldukça sert bir tutum takınmıştır.
İşgale karşı dışa vurulan ilk tepki genel karamsarlık, güvensizlik ve 'Almanlara' karşı nefret şeklinde olmuştur.
Otonomi mücadelesi ile beraber, Boşnakların modern siyasi örgütlenmelerinin aşamalı süreci ile başlamıştır. Bu mücadele başlangıcında, yıllarca sürecek ve bir dizi ortak siyasi eylemlerde kendini gösterecek olan Boşnak - Sırp siyasi işbirliği de gerçekleşmişti.
Boşnakların özerklik mücadelesi, 5 Mayıs 1899'da Mostarlıların düzenlediği protesto gösterisiyle başlar.
Dzabic'in ülkeden sürülmesi özerklik hareketini bir süre lidersiz bırakır.
Müslüman ve Sırp halk partileri, Osmanlı İmparatorluğu'nun ayrılmaz parçası olarak Bosna Hersek'in kendi anayasasına kavuşması için ortak bir eylem başlatırlar.
Çeşitli ve çetin tarihi süreci içinde Bosna Anayasası 1010 yılında kabul edilir.
Bosna Meclisi, Avusturya - Macaristan İmparatorunun 6.02.2015 tarihli kararıyla dağıtılmış olmasına rağmen, Bosna Hersek özel statüsünü korumuştur.
28 Nisan 1945'de Bosna Hersek Halk Hükümeti kurulur. Bosna Hersek, yıkılmış ve ağır can ve mal kayıpları vermiş olarak 1945 yılındaki savaşın sonunu karşılamıştır. Böylece 103.000 Boşnak, Sırp - Karadağ hegemonyası (kominist rejim) altında uygulanan soykırım nedeniyle yok edilmiştir.
Boşnaklar üzerinde uygulanan derin tarihsel köklerini, en geniş şekilde Kristijanstvo in Muslimani (Ljubljana, 1966) başlıklı eserde önemli ölçüde yer almaktadır.
Boşnaklar ve diğer toplumlar üzerinde uygulanan soykırım ve sömürge hareketinin sahipleri devletleri nesilleri tanıtmak için 'Soykırım Müzesi' ve 'Sömürge Müzesi' nin ülkemizde, özellikle İstanbul'da tesis edilmesi, insanlığın vicdanında mahkum olmuş zulüm sahiplerinin görünürdeki sözde cehennemleri olacaktır.
Yürekten esenlikler ve en içten
saygılarımızı sunarız.