Çek yaprak sorumlulukları

Bankaların mudilerine imza karşılığı verdiği boş çek yapraklarının her birinden her sene ufak ufak artan belirli limitlerle sorumlu bulunduğunu biliyoruz.
Bu sorumluluk konkordato, iflas, tedbir kararları ve sair istisnalarla zaman zaman sahada sulandırılmakta.Bazı durumlarda da bankaca, ibraz eden veya hak sahibine bilgilendirme yapılmayarak veya fiili güçlükler çıkarılarak yaprak bedeli ödenmemekte. Hoş, yaprak bedeli olayını kötüye kullanarak bankadan haksız çıkar elde etmeye çalışan mudiler de yok değil.
Yaprak bedeli ödeme yükümlülüğü, banka mudisi için aynı zamanda bir kredi türü. Adına 'gayrınakti kredi' deniyor. Çok kez, bankadan almış olduğu boş çekleri çalınan, çeklerini kaybedip bulamayan, karşılıksız şerhi yazıldıktan sonraki evrede çekleri kaybolan, bunun gibi türlü hallerde mudi ile karneyi veren bankası arasında sorunlar çıkmakta.
Halk diliyle banka mudisine diyor ki; 'yarın öbür gün senin çekini birisi getirdiğinde hesapta paran yoksa ben bu bedelin şu kadarını ödemek zorundayım, dolayısıyla bana kredi türünden borçlusun bu riskini kapatmak zorundasın.'
1- Sorumluluk tarihlerine, zaman aşımlarına bir göz atalım;
Arkası yazılmamış yeni basım çeklerde beş yıllık süre var;
Yasadaki yeni değişikliklerle çek defterlerinin her bir yaprağı üzerine çekin basıldığı tarihin yazılması zorunlu kılınmış; çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi hâlinde, bankanın karşılıksız çeklerle ilgili ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğunun sona ermesi öngörülmüştür.
(5941 sayılı Kanun md. 3/9). Böylece bankaya hiçbir şekilde iade edilmediği halde kullanılmayan çek yaprakları için bankaların yükümlülüklerine bir süre sınırı getirilmiştir.
2- Arkası yazılmamış eski çeklerle ilgili sorumluluk 30.06.2018'de bitti.
Üzerinde basıldığı tarih yer almayan çeklerle ilgili olarak muhatap bankanın kanunen ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu ise Çek Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi uyarınca bu çeklerin 30.06.2018 tarihine kadar muhatap bankaya ibraz edilmemesi halinde sona erecektir.
3- Arkası yazılmış çeklerde yazıldığı tarihten itibaren sorumluluk;
Süresinde ibraz edilen bir çek yaprağı için banka sorumluluk tutarının ibraz sırasında istenmemiş olması sonradan istenmesine engel teşkil etmemekte olup, bankaların hamile karşı banka sorumluluk tutarından kaynaklı borçları hakkında 10 yıllık genel zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Buna göre, geçmiş yıllarda bankalara ibraz edilip karşılıksız işlemi yapılmış, ancak, banka sorumluluk tutarı talep edilmemiş çeklerde, çek hamillerinin 10 yıllık zamanaşımı süresinde ilgili tutarı bankalardan talep hakkı saklı bulunmaktadır.
Burada talep edilecek tutarla ilgili çeke ilişkin karşılıksız işleminin yapıldığı yıl içinde geçerli sorumluluk tutarlarının dikkate alınması gerekmektedir. 2010 yılından bu yana olan sorumluluk tutarları 600 Liradan başlamakta, enflasyona göre her sene yapılan ayarlamalarla nihai olarak bu rakam 2019 için 1.600 lirayı bulmaktadır.
Bu bilgi ve açıklamalar ışığında çek yaprak sorumluluklarınız sona ermiş ise ilgili bankanızın size yönelik gayrı nakti kredi değerlendirmesi yaparak paranızı malınızı rehin tutması veya talepte bulunması hukuken yasal gözükmemektedir.
Karşılıksız kaşeli bir çekin yasal hamili (elinde bulunduranı) alacaklısı iseniz de bu bilgiler içerisinde 10 yıllık sürede dilediğiniz zaman ilgili bankadan sorumluluk tutarlarını talep edebilirsiniz. İbraz süresi keyfi kaçırılmış ve çek yazılmamış ise tabi sorumluluk tutarının ödenmesi de söz konusu olmayacaktır.
Saygılarımla.