Ticari uçak sayımız artmıyor

Tüm bunları sayarken, yabancı tescilde olup da kurucuları veya sahipler Türk vatandaşı olan havayolu şirketlerine de bir bakmak lazım. Yurt dışına ilk açılan şirket Lufthansa ile ortak Sun Express’i kuran Türk Hava Yolları’dır. Bu ortaklık yüzde 50, yüzde 50 olarak hala devam etmektedir. 1994’te Bosna Hersek’in resmi havayolu olarak kurulan Air Bosna Havayolları, daha sonra B&H (Bosnia- Hersegovina) adını aldı. THY, 2008’de filosunda yalnız 4 uçak olan bu şirketin yüzde 49’unu alarak ikinci bir havayolu şirketiyle bir ortaklık daha gerçekleştirmiş oldu.
İLK GİRİŞİMCİ HOLLANDA’DAN
Özel sektörde havayolu işletmeciliği (Air Alfa, Air Anatolia ve Fly Air) yapan ve uzun yıllar Hollanda’da yaşayan Trabzonlu iş adamı Mehmet Hasançebi, 2007 yılında Schipol Havalimanı base’li Amsterdam Airlines’in gerçek sahibiydi. Filosunda 3 uçak bulunan şirket 2011’de faaliyetine son verdi. Hasançebi, 2010 yılında bu kez de Gürcistan’ın Batum Havalimanı’nda iki uçakla Air Batumi Havayolu şirketini kurdu. İstanbul’a da sefer yapan bu şirket 2012’de kapandı.
Romanya’da havayolu şirketi kuracağı da söylenen Hasançebi’nin aylar önce Onur Air’in yine İranlı Babek Zencani’ye satışına aracılık ettiğini, fakat fiyatta anlaşma sağlanamadığını belirtelim.
Vural Öger’in Tuncay Doğaner’le birlikte kurduğu Atlas (Sonradan, Atlasjet) adlı şirkete ortak olup, ardından da tüm hisselerini alıp, adını da Atlas Global yapan Ali Murat Ersoy, yurt dışında şirket kurmaya meraklı bir havacıydı.
Irak Kürdistan Özerk Bölgesi’nin hakimi olan Barzani Ailesi’yle Zagros Airlines şirketine ortak olan Ersoy’un bu girişimi ne yazık ki mahkemede sonuçlandı. İlk olarak Ukrayna’ya iki uçak base eden Ersoy Atlas Global Ukrania Havayolu’nu kurdu. Bu şirket gerekli uçuş izinlerinde sorun yaşadı ve iki yıl sonra da kapandı. 2013 yılında da Kazakistan’da bir şirket kurduysa da bunda da başarılı olamadı. Murat Ersoy, 2020 yılı başlarında Atlas Global’in de iflasını isteyerek havacılık sektöründen şimdilik çıkmış gibi oldu.
HOLLANDA İYİ BİR PAZAR OLDU.
Hollanda’da iş hayatına atılan Yıldıray Karaer ve Atılay Uslu’nun Türkiye’de kurdukları Corendon Airlines şirketi yurt dışında ilk olarak 2011 yılında 2 uçaklık filoyla Corendon Dutch Airlines’i güçlü oldukları Hollanda’da kurdular. Daha sonra üç uçaklık bir filoyla bu kez base olarak Malta’yı seçip, 7 uçaklık filosuyla 2017’de Corendon Airlines Europe adlı şirketi kurdular. Şirketlerin ikisi de halen faaliyette olup, taşımacılık yapmaktadır. Bunun dışında yurt dışında havayolu şirketi kurmak için Pegasus Havayolları da adım attı. Şirket, Kazakistan’da 2015’te havayolu kurmak için, anlaşma imzaladıysa da bu iş gerçekleşemedi. Havayolu sektöründe kararlı adımlarıyla bilinen Gözen Holding Gurubu’nun Free Bird Havayolları da havayolu şirketi kurmanın kolay olduğu, Avrupa Birliği müktesebatına dahil olan Malta’yı seçti.
Onlar da, 2019 yılında Free Bird Airlines Europa adıyla bir şirket kurdular. Son olarak, yurt dışında belki de ilk şirket iki uçakla Rusya’da kuran Onur Air, bu kez 2019 yılında, şirket kurmanın çok kolay olduğu Bulgaristan’da Holiday Europe adlı üç uçağı olan bir şirketin yüzde 49 ortağı oldu. Onur Air’in 2019 yılında iç hatlardan çıkmasından sonra Covid-19 salgınından olumsuz etkilenen durumunu bu şirketle düzeltecek gibi görünüyor.
RUSYA’DAKİ TÜRKLERİN ŞİRKETLERİ
Türkiye’de kurulu TC tescilli şirketlerin Avrupa’da kurmuş olduğu havayolu şirketlerinin yanı sıra, Rusya’da da sahibi Türk olan havayolu şirketlerinin varlığı da büyük bir başarıdır.
Coral Travel’in Royal Flight, Anex Gurubu’nun Azur ve Pegas Touristic’in Nordwind ve Pegas Fly adlı havayolu şirketleri turizmimize katkı sağladıkları için Turizm Bakanlığı’nca desteklendi.
Avrupa’da kurulan bu yeni şirketlerin vergisini orada vermesi, o ülkelerde istihdam imkanı yaratmaları çok da arzu edilen bir durum olmasa gerek. Avrupalı tur operatörlerine uçak kiralayarak para kazanacak olan bu şirketlerin rakipleri karşısında ne kadar başarılı olacağını söylemek için çok erken. Bu şirketlerimiz Avrupa Birliği mevzuatı havayolu kurma konusunda, girişimcilerin önüne bizim gibi ağır müeyyideler koymuyor. Şirket kurmak için uçak sayısı şartı ve teminat parası bize göre daha az. Devletin aldığı ücret tarifesi de o ülkelerde daha düşük. İşte bu nedenle Türk şirketleri yabancı ülkelerde bu şirketleri kurmuşlardır.
T.C TESCİLLİ UÇAK SAYISI
Yerli şirketlerimiz uçaklarının bir kısmını T.C tescilinden çıkarıp, başka ülkelere götürdükleri için uçak filomuz yerinde sayıyor. T.C tescilinde öz mal ve kiralık uçak sayımız şimdilik aynen şöyle;
Türk Hava Yolları (THY) 18’i kargo, 323’ü yolcu toplam 341 uçak, Pegasus 93 uçak, Sun Express 58 uçak, Onur Air 23 uçak, Corendon 13 uçak, Free Bird 8 uçak ve Tailwind 5 adet uçak. Kargoda ise MNG 5 uçak, ACT 5 uçak ve ULS’nin ise 3 uçak.
Bu rakamlara baktığımızda Türkiye’nin sivil havacılık filosunda 523’ü yolcu, 31’i kargo olmak üzere ne yazık ki sadece 554 uçak bulunmaktadır. Sadece diye dememin sebebi, son 15 yılda SHGM’nin hiç bir havayolu şirketinin kurulmasına izin vermemesi ve bu nedenle de uçak sayımız hala 600’e bile ulaşamayışıdır.
Hep savunduğum, “Bırakınız kursunlar, bırakınız uçsunlar” felsefesini havada da hayata geçirmeliyiz diyorum
İyi uçuşlar Türkiyem.