Bu değerleri sağlamamda kaynak olarak kullandığım; Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nin (TÇMB) aylık raporu büyük önem taşımaktadır.
İnşaat sektörü son dönemde ülkemizde önemli bir pozisyondadır. İstihdamı ve pek çok sektörde yarattığı üretim açısından bu olumlu karşılanabilir. Ama bu normal midir? Analiz yapan uzmanlara göre, ekonomik açıdan kalkınmaya umulduğu ve beklendiği kadar katkısı olmamaktadır. Nitekim iktidar da artık ihracata yönelik üretimin daha önemli olduğunu kabul ederek teşvikleri buna doğru yönlendirmektedir.
Gelelim çimento konusuna. TÜİK verilerine göre 2011 yılı ortalarındaki yaklaşık 70 $/ton ihracat fiyatı (çimento); son yıllarda azalmış ve 2015 yılı sonlarında başlayan düşüş 2017 yılı Şubat ayında 43,7 $/ton ile dip yapmıştır. Fiyatlar sonraki aylarda bir miktar toparlanmış ve nihayetinde şu anda ortalama 47,4 $/ton olmuştur. Hep yazdığım gibi çimento bir ihraç ürünü olarak öncelikli olmamalıdır. Dünyanın açık ara en büyük üreticisi olan Çin (2,4 milyar ton) üretiminin yalnızca %4’ünü ihraç etmektedir.
Genel ekonominin ilk 9 aylık durumuna bir bakalım:
1- Büyüme: Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2021 yılı üçüncü çeyreğinde %7,4 artmıştır. Bu artışın biraz detayına indiğimizde tablo şöyledir:
-Hizmet Sektörü: + %20,7
-Sanayi Sektörü: + %10,0
-Tarım Sektörü: - %5, 9
-İnşaat Sektörü: - %6,7
Burada tarım sektörüne özel bir parantez açmak gerekiyor. Tarımdaki girdilerin fiyatı çok önemli miktarda ve dövize bağlı olarak arttığından; çiftçiler zor durumdadır. Buna bağlı olarak da, ya ekmemekte veya ekim alanını daraltmaktadır. Hiç gübre kullanmadan ekim yapan çiftçiyi televizyonda hep birlikte izledik. Son günlerde yönetimin, tarımsal desteği Aralık ayı içinde çiftçiye ileteceğini söylemesi olumlu bir gelişmedir.
2- Cari Açık:
2021 yılı Eylül ayında cari açık 1,652 milyon $ olmuştur. İthale dayalı kalkınma modelinden; ihracata dayalı kalkınmaya yönelinmesi ile açık gittikçe kapanacaktır diye düşünüyorum. Nitekim Eylül ayında ihracat %30, ithalat %11,9 artmıştır. Eylül ayı ihracatı 20 milyar 780 milyon dolar, ithalat 23 milyar 328 milyon dolar olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2020 Eylül ayında %76,7 iken, 2021 Eylül ayında %89,1’e yükselmiştir.
Eylül 2021’de; aylık ve devre olarak en yüksek ihracat yaptığımız ülke Almanya oldu. Onu ABD, İngiltere, İtalya, Irak izledi. Bu liste gösteriyor ki Batı dünyasına ihracatımız büyük önem taşımaktadır. Son günlerde tartışmaya açılan Çin modeli ile ilgili, Çin’i gören ve onlarla yatırım ilişkisi yaşamış biri olarak gelişmeleri dikkatle izliyorum. Görüşlerimi bir süre sonra sizlerle paylaşacağım.
İthalatta ilk sırayı Çin aldı. Bu ülkeyi sırasıyla Rusya, Almanya, ABD ve Hindistan izledi.
Bu liste de incelemeye, analiz etmeye değer. Nitekim bu konuda ekonomistlerin yorumlarını izlediğimizde ortaya ilginç sonuçlar çıkmaktadır. Ülkemizde üretilen küçük ölçekli makinalarda bile elektronik devre kartlarının Çin’de üretilerek getirildiğini aklımızın bir kenarında tutalım.
Gelecek yazıda buluşmak dileğiyle; sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.
