Gayri resmi olarak ENAGrup tarafından hesaplanan Mart 2022 enflasyonu %142,63. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati %61,14’e yükselen Mart 2022 enflasyonu için, “Yıl sonunda enflasyonun makul bir seviyeye geldiğini hep birlikte göreceğiz” dedi. Nebati ayrıca, “Piyasada işler elhamdülillah iyi, piyasalar canlı. İki yıl önce bugün kapanmış, evimizde ne olacağını düşünüyorduk. Ama hükümetin aldığı proaktif kararlarla işlerin devam etmesi noktasında dünyaya örnek adımların atıldığı süreç iki yıl sürdü. İki yıl süren salgın Türkiye’ye çok şey kazandırdı. Küresel bir merkez, tam bir üretim merkezi ve tüm tedarikçilerin ihtiyaçlarını karşılayacak. Bundan sonra yapmamız gereken şey, fiyatlardaki davranış bozukluğunun giderilmesiyle ve makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmeyle yatay bir geçişten sonra enflasyon sarmalından çıkacağımız döneme gireceğiz” dedi. Umarım anlaşılmıştır. Zeki ve eğitimli bir millet olarak iyi bir şeyler söylendiğinin farkındasınızdır. Kısaca “çok şükür iyidir, sabredin daha iyi olacak, dünya bizi kıskanıyor, bundan sonrasını bize bırakın merak etmeyin” deniyor. “Bundan öncesini kime bırakmıştık da böyle oldu?” derseniz, “El insaf deniyor. Pandemi vardı, savaş var, kör müsünüz?” şeklinde açıklanıyor. Sanki pandemi yalnız bizde var, sanki savaşan biziz. Tersine savaşın bize sağladığı fırsatlar da çok, ancak elbette hiçbir maddi getiri kaybedilen canlara değmez. Enflasyon nedir? En basit haliyle mal ve hizmet fiyatlarındaki artıştır. Peki, enflasyon nasıl hesaplanıyor diye merak edenler için, yine en basit şekliyle: Ay içinde bazı ürünlerin fiyatları günlük, bazı ürünlerin fiyatları haftalık, bazı ürünlerin fiyatları ayda iki kez toplanır. Bu toplanan fiyatlar, tüketim sepetindeki ağırlıklarına göre tekrar hesaplanarak tek bir fiyat, bir endeks haline getirilir. Aylık enflasyon iki ay arasındaki değişim olarak hesaplanır. Yıllık enflasyon ise bir önceki yılın aynı ayı ile farkıdır. Aralık ayı enflasyonu aynı zamanda o yılın enflasyon oranı kabul edilir.” Buradaki hassas nokta, hesaplamalara konu olan bu bazı ürünlerin hangi ürünler olduğudur. Resmi enflasyon hesabını belirleyen, hesaplama için seçilen ürünler ve bu ürünlerin fiyatlarıdır. Dolayısıyla da enflasyon sepeti, enflasyon hesabının temel belirleyici unsurudur. Enflasyon sepeti için seçilen ürünler ve bunlara verilen ağırlıklar, enflasyon rakamını doğrudan etkilemektedir. Örneğin fiyatı en fazla artan ürünlere enflasyon sepeti içinde yer verilmemesi veya bunların ağırlıklarının düşük tutulması resmi enflasyon hesabının da düşük çıkmasına neden olacaktır. Tam tersine, fiyatı çok fazla yükselen ürünlerin enflasyon sepeti içerisindeki ağırlıkları yüksek tutulursa enflasyon da yüksek çıkacaktır. Bu nedenle resmi verilere duyulan güvenin sarsıldığı dönemlerde enflasyon sepeti ile ilgili spekülasyonlar artar. TÜİK, enflasyon sepeti içerisinde yer alan ürünleri ve bunların ağırlıklarını kamuoyu ile paylaşmaktadır. Yine TÜİK, enflasyon sepeti seçiminde yapmış olduğu değişiklikleri de ilan etmektedir. Ancak bu açıklamaların enflasyon hesabının güvenilirliğine ilişkin kaygıları gidermesi gerekirken durum tam olarak bu şekilde gerçekleşmemektedir. Kimi zaman enflasyon sepeti içerisindeki bazı ürünlerin gereksiz olduğu ifade edilmekte, kimi zaman bazı diğer ürünlerin çok daha yüksek ağırlıklara sahip olması gerektiği ileri sürülmekte, kimi zaman ise sepette olmayan bazı absürt ürünlerin enflasyon sepetinde yer aldığı iddia edilmekte, kimi zamanda TÜİK ’in kabul ettiği fiyatlarla piyasadaki fiyatlar arasında uyumsuzluk tartışmaları olmaktadır. O zamanda markette satılan şeker fiyatında %320, Motorinde %260, Elektrikte %170, Un fiyatlarında %140, et fiyatlarında %130 artış varken enflasyon %61,14 olarak hesaplanıp açıklanınca doğal bir güven sendromu ortaya çıkmaktadır. Çıkan enflasyon oranı, bu ürünlerin enflasyon hesabındaki sepette yer alıp almadıkları, ya da ağırlık oranları ve bazılarının haftada bir değişen fiyatları enflasyon hesabında ne kadar etkin kabul edildikleri ile bağlantılıdır. Açıkçası bu sepetteki ürünlerin, ağırlık puanlarının ve fiyatlarının belirlenme keyfiyeti açıklanan enflasyonun belirlenmesi ile doğru orantılıdır. Yani bu teknik işe siyasetin müdahalesi oluyor ise, kendimizi aldatır dururuz ve teşhis doğru değilse tedavide kalıcı olmaz.
Enflasyon Nedir?
