Cümleyi anlamak, yeni ekonomi modelini anlamak demekti. Siz anladınız mı? Hayır diyorsanız, açık ki cümleyi anlamadığınız için. Kim bilir belki de cümlenin amacı buydu. Ya da modeli anlatma zorluğu nedeniyle bu cümle kuruldu. Sayın Bakanın bu tip cümleler kurmayı sevdiğine daha önce de şahit olmuştuk, belki de bu hevesten olmuştur. Ancak mutlaka bir sır olmalı. Sırrı bulursanız cümleyi anlamanız, cümleyi anlarsanız modeli anlamanız mümkün olacak.
Sayın Bakan bilgili ve dolu bir insan. Hem alaylı hem de mektepli. İş insanlarına hitap ederken, söylenmesi gerektiği gibi, söylüyor ancak vatandaş anlamıyor ve sosyal medya karışıyor. Eksejere eden de var, aklınca eğlenen de, ama kim kiminle eğleniyor o da müphem. Belki de sır budur. Sosyal medya çok ciddiye alınmıyor mu? Adı üstünde sosyal medya. Hani ucuz sosyal konutlar deniyor ya. Onun gibi. Şimdi galiba sansür bile gelecekmiş.
Neydi o cümle, hatırlayalım. Şöyle demişti sayın Bakan:
“Neo klasik ekonomi düşüncesinden, epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan; davranışsal ekonomi ve nöro ekonomiyle daha fazla önem kazanmaktadır.”
Ben tam anlayamadım. Google’da, anlaşılamayan sözcüklerin Türkçe karşılıkları konusunda biraz zaman harcadım. Galiba yaklaşık olarak söylenen şu:
“Geçmişten gelen, alışılagelmiş klasik (neoklasik) ekonomi düşüncesinden, ideolojiden bilime geçişi (epistemolojik kopuş), uygulamada da temsil eden, farklı düşünce (heterodoks), günümüzde giderek ön plana çıkan; piyasaya göre hareket eden (davranışsal) ekonomi ve ihtiyaçlara göre karar alan (nöro) ekonomi daha fazla önem kazanmaktadır.”
Tercüme de yetersiz gibi. Toparlarsak ben şöyle anladım. Doğru değil ise hata bizdedir.
“Geçmişten gelen, alışılagelmiş, klasik ekonomi düşüncesi yerine, günümüzde klasik fikirden bilimsel fikre geçişi uygulamada da temsil eden farklı düşünce öne çıkmaktadır. Ve piyasaya göre hareket eden, ihtiyaçlara göre karar alan ekonomi modeli önem kazanmaktadır.”
Peki sır nerede? Aklıma takılan soru ise, neden sayın Bakanın ifade ettiği şekilde bir yeni ekonomi modeline ihtiyaç duyuldu?
Acaba neoklasik ekonominin günahı ne? Bugün ekonomide yaşanan sorunların hemen hepsi, zaten son 5 yıldır neoklasik kurallara uyulmaması nedeniyle ortaya çıkmadı mı?
Eğer üretime değer verilse idi ithalat rekorları ve rekor dış ticaret açıkları, bütçe disiplinine uyulsa idi rekor bütçe açıkları, tasarrufa değer verilip para basılmasa idi düşük değerli milli para sorunları bu mertebeye çıkmaz, enflasyon sorunu da bu derece büyümezdi. Yanlış mı?
Şimdi yeni ekonomi modeli nasıl bir heterodoks yaklaşım sergileyecek de, bir süre sonra, öz ekonomi, hakiki ekonomi gibi isimler konmuş yeni yeni modeller gündeme gelmeyecek acaba? Bildiğimiz ekonomide piyasalara göre hareket etmek ve ihtiyaçlara göre karar almak zaten her zaman vardı. Ancak neoklasik ekonomi kurallarını yok sayarak, akşamdan sabaha nöro ekonomi diye karar alırsanız kolay gelsin, işiniz zor. Keşke vatandaşın böyle lüksleri olsa da daha az etkilense.
Ya da keşke petrol ya da doğalgazı bulsak da her türlü epistemolojik kopuş için, heterodoks yaklaşım ve nöro ekonomik trials environment tez sayılıp akademik araştırma addedilse. Hani ucuz ifade ile deneme tahtası değil de bilimsel araştırma yaptık denebilse. Ancak bugün o gün değil. Vatandaş nefes almadan, tencere dolmadan, karnı doymadan değil.
