Bugün Atatürk’ün Samsun’a ayak basarak Milli Mücadele’yi başlatmasının 104. Yıldönümü… Aynı zamanda Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı….
İlk 19 Mayıs kutlamasına yanılmıyorsam Necatibey Kız Enstitüsü'nün ortaokul 2. sınıfındayken katıldım. Lobutlarımız vardı. Kıyafetimizi bile hatırlıyorum; pembe kloş etek; beyaz bluz! Aylarca beden öğretmenimiz hareketlere çalıştırmıştı.
19 Mayıs gösterileri şimdi yok olan Atatürk Stadyumu'nda yapılırdı. 17 Mayıs'ta tüm okullar bir araya gelir genel bir prova gerçekleştirilirdi.
Gösterilerin yıldızı ise her zaman Işıklar Askeri Lisesi'ydi. Kuleler yaparlardı; hayranlıkla izlerdik.
Zaman içerisinde 19 Mayıs'lar folklor gösterilerine dönüştü. 2012 yılında Millî Eğitim Bakanlığı yayımladığı bir genelge ile 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı'nın birkaç yer hariç, Türkiye genelinde il ve ilçelerde kitlesel halde stadyumlarda kutlanmasını yasakladı!..
Bir avukat dava açtı; Danıştay 7 yıl sonra kararı iptal etti.
Yani 2020’de 19 Mayıs gösterilerinin stadyumlarda yapılmasının yolu açıldı…
Milli Eğitim Bakanlığı talimat vermediği sürece hiçbir devlet okulunun 19 Mayıs'ta gösteri hazırlığı yapması zaten mümkün değildi!
Ama kutlayacak öğretmen ve öğrenci olmayınca bir anlamı yok!
19 Mayıs’lardaki spor gösterileri mişli zamanlara karıştı gitti. Beynimize oksitoksin ürettiren olumlu, güzel gençlik anılarımızın arasında kaldı.
19 MAYIS 1919 ÖNCESİ VE SONRASI…
.19 Mayıs 1919 Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolun ve Milli Mücadele tarihinin en önemli dönüm noktalarından biridir.
6 ay önce, 30 Ekim 1918:
Mondros Mütarekesi imzalandı. Mütareke’nin Osmanlı ordusunun tasfiyesini ve silah teslimini öngören maddelerin en ağırı İtilaf Devletleri'nin güvenliklerinin tehdidi halinde işgali öngörmesiydi.
5 ay önce, 13 Kasım 1918:
İtilaf deniz filosu Çanakkale ve İstanbul'u işgal etti. Aralık 1918 ve Ocak 1919’da Fransız ve İngiliz birlikleri, Antakya, İskenderun, Adana, Tarsus, Kilis ve Antep'e girdiler. İngilizler Musul, Maraş, Urfa, Batum, Kars, İzmit, Eskişehir, Afyon, Samsun ve Merzifon'a; İtalyanlar ise Antalya, Bodrum, Kuşadası, Fethiye, Marmaris ve Konya'ya asker çıkardı.
4 ay önce18 Ocak 1919: Paris Konferansı:
Antep, Urfa ve Maraş Fransa'ya; Boğazların yönetimi uluslararası bir komisyona; Doğu Anadolu Ermenilere; İzmir, İtalya'dan alınıp Yunanistan'a bırakıldı.
4 gün önce 15 Mayıs 1919:
İzmir Yunanlılar tarafından işgal edildi. Sonrasında Yunan işgali tüm Ege bölgesine, Trakya'ya, Balıkesir'den Bursa'ya dek yayıldı.
19 Mayıs 1919 ve sonrası:
İngilizler 9 Mart 1919'da Samsun'a askeri birlik çıkardı. Makineli Tüfek Birliği komutanı Hamdi Teğmen askerlerini alıp dağa çıktı, halkla birlikte Rum çetelere direniyordu. İngilizler, Osmanlı Devleti'ne nota vererek Samsun'da asayişin sağlanmaması halinde bölgenin işgal edileceğini bildirmişti.
İstanbul Hükümeti, 9. Kolordu Müfettişi olarak Mustafa Kemal görevlendirdi. Mustafa Kemal 18 silah arkadaşıyla birlikte 16 Mayıs 1919'da yola çıktı ve 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ayak bastı. Samsun'da 6 gece kaldıktan sonra beraberindeki heyetle Havza'ya geçti.
19 Mayıs 1919'dan 9 gün sonra:
Havza'da iken 28 Mayıs 1919'da tüm Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine gönderdiği genelgeyle Yunanlıların İzmir'in işgalinin protestosunu istedi ve Anadolu'da 96 miting gerçekleşti. Bu durum İstanbul Hükümeti'nin hoşuna gitmedi ,İstanbul'a geri dönmesi istendi. Ancak Mustafa Kemal 12 Haziran 1919'da Amasya'ya hareket etmişti.
19 Mayıs 1919'dan 33 gün sonra:
Amasya'da 22 Haziran 1919'da Amasya Genelgesi ile Türk milletinin kendi kaderini kendisinin tayin etmesi istendi ve milli mücadelenin esasları yazılı bir metin haline getirildi.
Aynı zamanda milli mücadele için dağınık mahalli teşkilatların birleştirilmesi ve milli mücadeleyi yürütecek olan Erzurum ve Sivas kongrelerinin delege seçilip gönderilerek toplanması da talep edildi…
19 Mayıs 1919'dan 2 ay 4 gün sonra:
23 Temmuz 1919'da Erzurum Kongresi toplandı, 14 gün sürdü. 4 Eylül'de ise Sivas Kongresi toplandı. Amasya Genelgesi’ndeki “Milletin egemenliğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır" hükmü Erzurum ve Sivas Kongresi ile pekiştirildi. Mustafa Kemal Sivas'ta 108 gün kaldı, bu süre içerisinde Milli Mücadele'yi örgütledi, gelişmeleri izledi.
19 Mayıs 1919'dan 7 ay 8 gün sonra:
Mustafa Kemal ve beraberindeki heyet, Anadolu'nun tam ortasında ve cephelere eşit uzaklıkta olması gibi nedenlerle Kurtuluş Savaşı'nın en iyi Ankara'dan yönetileceğine karar vererek 27 Aralık 1919'da Ankara'ya geldi.
19 Mayıs 1919'dan 11 ay 4 gün sonra:
23 Nisan 1920'de Meclis açıldı. Mustafa Kemal, Milli Mücadele'ye toplumun her kesimini katarak geniş bir cephe oluşturdu.
19 Mayıs 1919'dan 3 yıl, 3 ay 11 gün sonra:
30 Ağustos 1922'de Meydan Muharebesi’nde işgalciler ağır bir yenilgiye uğratılmıştı.
19 Mayıs 1919'dan 4 yıl 5 ay 10 gün sonra:
29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edildi... Genç Cumhuriyet, onca yoksulluğa karşın Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde çağdaş uygarlık yolculuğuna çıktı.
Günümüzün 5 yıllık Cumhurbaşkanlığı, TBMM Milletvekilliği ya da belediye başkanlığı döneminden bile kısa sürede!
104 yılda nereden nereye geldiğimizin muhasebesini ise size bırakıyorum.
ATATÜRK İÇİN 19 MAYIS ÇOK ÖNEMLİYDİ
Mustafa Kemal Atatürk için 19 Mayıs çok önemliydi. Mecliste 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında 36,5 saatte okuduğu Büyük Nutuk, 19 Mayıs 1919'dan başlıyordu. Kendisine doğum tarihini soranlara "Neden 19 Mayıs olmasın?" cevabını vermişti.
Ve Mustafa Kemal Atatürk, 1919'da Milli Mücadele'yi başlattığında 38 yaşındaydı. Bugünün 1985 doğumlularıyla aynı yaşta
Onu Anadolu'ya taşıyan ve Kurtuluş Savaşı'nın mayası olan Çanakkale Zaferi'nde ise 34'ündeydi. Bugünün 1989’lularına denk düşüyor.
Atatürk kendisinden, mücadele arkadaşlarından hareketle Türk gençliğinin değerini biliyordu. O nedenle Cumhuriyet’i gençliğe emanet etti…
BİR CUMHURİYET ABİDESİ: MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ
2020 yılında pandemi nedeniyle 19 Mayıs’ evlende ve sanalda kutlanmıştı. Pek çok kuruluş sanal toplantılar düzenlemişti…
En anlamlılarından biri Bursa Organize Sanayi Bölgesi Sanayicileri ve İş Adamları Derneği ( BOSİAD) tarafından gerçekleştirilen video konferanstı…
Son Sümer Prensesi Sümerolog, bilim insanı, tarihçi Muazezz İlmiye Çığ sanalda gençlerle buluşarak 19 Mayıs ve Atatürk ile ilgili görüş ve anılarını paylaşmıştı…
Muazzez İlmiye Çığ 20 Haziran 1914 doğumlu… Bir ay sonra 109 yaşını dolduracak. . Herkese nasip olmayacak, dolu dolu geçen bir ömür... (Halen Mersin'de kızı ile birlikte yaşamını sürdürüyor. Geçen sene UNESCO'dan teşekkür plaketi almıştı.)
Cumhuriyet Abidesi Muazzez İlmiye Çığ’ın 19 Mayıs 2020 tarihindeki video konferansta gençliğe mesajını, çağrısını sizlerle paylaşmak istiyorum:
“Atatürk dünyada yaşayan ve yaşamış medeniyetleri yakından takip eden, bulunduğu koşulların dışında dünyada olan olaylara da ilgi gösteren bir lider. Atatürk o koşullarda bile çok fazla okumuş. Bugünün gençlerinin de yapacağı en önemli şey okumaktır.
Okuduğunuz kitaplardaki önemli noktaların da mutlaka Atatürk gibi altlarını çizin. Ben yapmadım ama gençlere bunu muhakkak tavsiye ediyorum.
Çok önemli bir nokta da Atatürk'e ait bütün kitapları okusunlar.
Bu güzel devletimizin temelleri nasıl atıldı, o kitaplarda hepsini birer birer göreceklerdir. Aynı zamanda, Cumhuriyet kurulmadan önce kadınların okuma-yazma oranı çok düşüktü, Cumhuriyet ile birlikte ise kadınlar toplumun bir parçası oldu.
Ve şimdi her alanda, her noktada kadınlarımız var. Atatürk'ün emaneti bu vatanı korumak için daima ileri bakmalısınız. Her zaman çağdaş, uygar ülkelerden biri olmak için bilimle hareket edin. Bilimi yol göstericiniz, pusulanız kabul edin.”
