Kıymetli okurlar özellikle ithalatçı mükellefler açısından dövizli mal alımlarının değerlemesi önemli bir vergisel meseledir. Bu meseleye ilişkin muhtelif özellikli konularda idare görüş vermekte ve konulara ilişkin açıklama yapmaktadır.
Aydın Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü tarafından 06.11.2023 tarih ve E-87247876-105-108901 sayılı özelge ile ithal edilen mallara ilişkin yapılan ödemelerin yasal defterlere kaydı sırasında, ithal etmiş olduğunuz mallara ilişkin düzenlenen Gümrük Beyannamesi üzerinde yer alan T.C. Merkez Bankası döviz satış kurunun mu, yoksa Gümrük Beyannamesinin VEDOP üzerinden dosya kapanışının yapıldığı gündeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kurunun mu esas alınacağı hususunda görüş bildirilmiştir.
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde; “ Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. “ hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 215 inci maddesinde; “ 1- Bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak, Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir.
2. a) Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.” hükmü yer almaktadır.
Yine, aynı Kanunun 280 inci maddesinde; “ Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.
Yabancı paranın borsa rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur.
Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir...“ hükmü bulunmaktadır.
Ayrıca, 404 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; “ 130 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtildiği üzere değerleme günü itibariyle Bakanlığımızca kur ilan edilmediği durumlarda T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurların esas alınması gerekmektedir. Bu şekilde yapılacak değerlemelerde efektif cinsinden yabancı paralar için efektif alış kurunun (bulunmaması halinde döviz alış kurunun), döviz cinsinden yabancı paralar içinse döviz alış kurunun uygulanacağı tabiidir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 30 uncu maddesinde; “ Eşyanın gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin Türk Lirası olarak beyanı zorunludur. Fatura veya diğer belgelerde yazılı yabancı paralar, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kurları üzerinden Türk Lirasına çevrilir. “ hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun « Gümrük Makbuzu “ başlıklı 47 nci maddesinde ise ithal sırasında alınan Katma Değer Vergisinin gümrük makbuzunda ayrıca gösterileceği belirtilmiştir.
Yine, aynı Kanunun “ Döviz ile yapılan işlemler” başlıklı 26ncı maddesinde; bedelin döviz ile hesaplanması halinde dövizin, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrileceği hükme bağlanmıştır. Kanunun 10uncu maddesinde ise vergiyi doğuran olayın meydana gelmesine ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Ayrıca, teslim yapılmadan veya hizmet tamamlanmadan mal veya hizmetin karşılığı olarak yapılan avans ödemelerinde fatura düzenlenmesi halinde vergiyi doğuran olay meydana gelecektir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;
Mal ithalatında, mal bedeli ile mal bedeli üzerinden Gümrük Makbuzu üzerinde hesaplanan Gümrük Vergisi ve KDV’nin hesaplanmasında 4458 sayılı Gümrük Kanununun 30uncu maddesinde belirtilen T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru geçerli olacağından, mal bedeli ve söz konusu vergilerin T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek defter kayıtlarına geçirilmesi gerektiği konusunda görüş bildirilmiştir.
