Geçen hafta sizlere göç eden felaketzedelerin çocuklarının eğitiminde Fransız Modeli’nin uygulanmasını önermiştim. O modeli yazarken kendi eğitim yıllarım gözümün önünde canlandı, ilkokuldan sonra 3yıl ortaokul ve 4 yıl lise eğitimimi Bursa Erkek Lisesi’nde aldım. Önce bu eğitim sürecinde yaşantımı etkileyen iki hocamı tanıtacağım sizlere.
İlki ortaokul birinci sınıftan itibaren bize müzik eğitimi veren Hüsnü dayı, öğrenciler arasındaki lakabı, ilk müzik dersine bir gramofon ve plaklarla gelmişti, üç yıl boyunca bize Klasik Batı Müziğini, türleriyle, bestekarlarıyla, gramofonda çaldığı örnek eserlerle, uvertürlerle, konçertolarla, senfonilerle tanıtmıştı. Hüsnü dayının beynime işlediği klasik batı müziği sevgisi yıllar sonra, belediye başkanlığım sürecinde, değerli dostum, rahmetli Prof. Dr. Ayhan Kızıl ile kol kola girip, Uludağ Üniversitesi ile Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin beraberce Bursa Senfoni Orkestrası’nı kurdurmasını sağladı. Diğer hocam da, lisedeki dört yıl boyunca matematiği tüm sistemleriyle bize öğreten, sonunda İTÜ İnşaat Fakültesi’ne, giriş imtihanında üçüncü olarak girmemi ve de mühendis olarak yaşantımı başarıyla devam etmemi sağlayan Şevket hocaydı.
Aslında Bursa tarih boyunca eğitime önem veren bir kent idi, 1326’da Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti unvanını aldığı andan bu yana her köşesinde medreselerle, mekteplerle hep bir bilim yuvası oldu. Osmanlı’nın ilk eğitim kurumu olan sıbyan mekteplerinden bugünkü okullarına uzanan yüzlerce yıl boyunca hep toplumumuzun geleceğine hizmet etti, kentin sınırlarını aşan nice değerli isimler yetiştirdi.
Bugün Çocuk Kütüphanesi olarak hizmet veren Lala Şahin Paşa Medresesi’nin de içinde bulunduğu, 30’dan fazla medrese Osmanlı’nın eğitim kurumlarının temelini oluşturdu. İlk kez İznik’te, Orhan Gazi tarafından açılan medreseyi, devletin ve hayırsever zenginlerin desteklediği medreseler takip etti.
19.yüzyıl ortalarında başlayan modernleşme döneminde birçok okul açıldı. Kız Amerikan Koleji (1877), Ziraat Mektebi (1891), Askeri İdadiye (1890), Medrese-i Muallimin (1904) bunlardan bazılarıydı. Bu dönemde Bursa’da bir ilk daha yaşandı, 1881’de Vilayet Maarif Müdürlüğü kuruldu ve müdür tayin edildi.
Bursa’nın eğitim alanında gördüğü bu ilgi, coğrafi konum olarak İstanbul’a yakınlığından ve de Bursa’da yaşayan halkın hem ekonomik, hem de kültürel açıdan diğer vilayetlerden daha gelişmiş durumda olmasından kaynaklanıyordu.
Bursa’da Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra, eğitim-öğretim alanında köklü değişiklikler yapılmasını sağlayan 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanununu görmüş yüzlerce yıllık okullar var. Işıklar Askeri Lisesi, Bursa Erkek Lisesi, Kız Lisesi, Tophane Endüstri Meslek Lisesi, Çelebi Mehmet Lisesi bunlardan bazıları. Gelin şimdi sırayla bu nadide eğitim kurumlarımızın oluşumuna göz atalım;
Işıklar Askeri Lisesi, 2016 yılında çıkartılan bir kanunla kapatılan bu değerli eğitim kurumumuz 1845 yılında Sultan Abdülmecid tarafından Mekteb-i Fünun-u İdadi adıyla, Heykel’de kuruldu. Daha sonra, adı eskiden Aşıklar Tepesi olan ve zamanla Işıklar’a dönüşen semte taşındı ve bu ismi aldı. Uzun yıllar boyunca mezun ettiği isimler arasında 93 Harbi kahramanları arasında anılan Gazi Ahmed Muhtar Paşa da vardı.
Bursa Erkek Lisesi, Reşat Nuri Güntekin, Orhan Şaik Gökyay, Kazım Baykal, Ziya Samar, Süleyman Nazif gibi ünlü isimlerin eğitim verdiği, bilim, sanat, politika ve sosyal hayatta başarılar kazanmış isimlerin yetiştiği bir okul burası. Sait Faik Abasıyanık’ın, öğrenci iken ilk hikayesini yazdığı yer. 1883’te Bursa Mektep-i Sultanisi adıyla açılan, 1886’da bugünkü binasının temeli atılan tarihi bir değerimiz. Yunan işgali sırasında bir kısmı hastane olarak kullanılan, Atatürk’ün ‘’Bursa Sultanisinde geçirdiğimiz saatlerin çok kıymetli hatırasıyla daima memnun olacağım’’ satırlarını şeref defterinde taşıyan bir okul. Bugün de hizmet vermeğe devam eden Erkek Lisesi, her yıl mayıs ayının son Pazar gününde yapılan Geleneksel Pilav Gününde eski öğrencilerini bir araya getiriyor.
2005 yılından bu yana ‘’Bursa Anadolu Erkek Lisesi’’ adıyla anılan okulun 2011’de yayınlanan, ‘’Bursa Mektep-i Sultanisi’’ isminde bir kitabı bulunuyor.
Bursa Ticaret Meslek Lisesi, 1942 yılında eğitime başlamış ama mazisi epey eskilere dayanan, Bursa’nın köklü eğitim kurumlarından biri. Bursa’da ticaret okulu kurulması çalışmaları 1883’te başlamış, bugünlere gelişerek ulaşmış, Bursa ticaret yaşamına lokomotif olacak değerler yetiştiren bir eğitim kurumu.
