Ülkemizde otomotiv sanayinin varlığı 50 yılı aşkın bir geçmişe dayanmaktadır. 50'li yıllarda İstanbul'da çok basit bir montaj imalatı yapılmış ancak sürdürülmemiştir. 1967 yılında ilk yerli otomobilimiz Anadol, İstanbul'da üretime başlamış ve o da çok uzun ömürlü olmamıştır. Benim ilk otomobilim de 1969 model bir Anadol idi. 1978 yılında almıştım.
Bu yazım da otomobil konusuna değil; otobüs, kamyon ve minibüsler konusuna değinmek istiyorum. Şu anda ülkemizde 10 firma kamyon ve kamyonet üretmektedir. Bunlar; Anadolu Isuzu, BMC, Hyundai, Karsan, M.A.N., Mercedes-Benz, Ford-Otosan, Otokar, Temsa, Tofaş. Dokuz firma otobüs ve minibüs imal etmektedir. Bunlar; Isuzu, BMC, Karsan, Mercedes-Benz, Hyundai, Otokar, Ford-Otosan, Temsa, M.A.N. Bu süreç içerisinde üretime başlayan, iç pazara ve ihracata ürün satan firmaların çalışmalarını mercek altına yatıralım. Bakalım neler yapmışlar? İlk olarak MAN firmasından başlayalım:
Alman M.A.N. firması ülke dışındaki ilk yatırımını Türkiye'de yaptı. 1966 yılında Ankara'da kamyon üretimine başlayan şirket, 2004 yılından itibaren otobüs üretimi de yapıyor. Fabrikada üretilen otobüslerin %95'ini ihraç eden şirketin 45 milyon euro yatırımla kurduğu Test ve Ürün Geliştirme Merkezi kısa süre önce faaliyete geçti.
Bu yatırımla yaratılan 1000 kişilik istihdamla birlikte toplam istihdamı 4000 kişiye yükselen şirket günde 18 otobüs üretiyor. Fabrika 2 yıl sonra elektrikli otobüs üretmeye başlayacak. M.A.N.’ın elektrikli kamyonları ise 2027 yılından itibaren Türkiye pazarına sunulacak.
Şirketin Alman CEO'su Alexander Vlaskamp, şehir içi ve seyahat otobüslerini ürettikleri Ankara Akyurt tesislerinin 317 bin metrekarelik bir alanı kapladığını; önceleri 2 bin 300 metrekare kapalı alan ve 91 personel ile faaliyete başlayan firmanın, bugün 4 bin kişilik bir istihdama ulaştığını ifade etti.
M.A.N.’ın elektrikli araçlarının iklim krizinin çözümünün bir parçası olduğunun altını çizen Vlaskamp, güneş enerjisi parklarına da yatırım yaptıklarını, Güney Afrika Cape Town bölgesinde böyle bir yatırımı gerçekleştirdiklerini belirtti.
Geleceğe yönelik olarak şirketin; 2030 yılında üreteceği kamyonların yüzde 30-40'ının ve seyahat otobüslerinin yüzde 20-30'unun elektrikli olacağını belirten CEO, şehir otobüslerinin ise yüzde 70-80'nin elektrikli olacağını belirtti.
Şirketin otobüs biriminin başkanlığını yürüten Barbaros Oktay; bugün günlük üretimin 18 adet olduğunu, iki sene içinde elektrikli şehir otobüsleri ve kısa mesafeli servis otobüsleri üretmeye başlayacaklarını, 6 yıl içinde ise bu kategoride üretimin tamamının elektrikli olacağını vurguladı.
Ankara'daki test merkezinin; otonom, dijitalizasyon ve prototip dahil otobüslerin bütün gelişiminden sorumlu olduğu, daha önce yüzde 90'ı Almanya'da yapılan testlerin artık Türkiye'de yapılacağı belirtildi.
Türkiye'de 19 yıldır ürettikleri otobüslerde bugün yüzde 80'e varan yerlilik oranına ulaştıklarını ifade eden Oktay; Volkswagen'in, M.A.N.’ın Ankara’daki üretim tesislerinin içinde bölge satın alma ofisi mevcut olduğunu, buradan Volkswagen çatısı altındaki tüm markalar için satın alma süreçlerinin yürütüldüğünü belirtti.
Savunma Sanayi dışında Ankara'da en yüksek ihracat yapan sanayi kuruluşu olan M.A.N., Ocak-Eylül döneminde 410 milyon dolarlık ihracat yaptıklarını belirtti.
M.A.N. Genel Müdürü Tuncay Bekiroğlu, geçen yıl Türkiye'de 6 ton ve üzeri kamyon pazarında 33 bin araç satıldığını bunun 22 bin olan ortalamanın üzerinde olduğunu, 2023 yılında bu rakamın 38 bine yükselmesini beklediklerini aktardı. M.A.N.’ın satış rakamını 2 bin 200'den 2 bin 400'e çıkaracaklarını vurguladı. Bekiroğlu, gelecek yıl inşaat kamyonu pazarında talep artışı öngördüklerini belirtti. Otobüs satışında da bin 550 ile geçen yılı yakalayacaklarını belirterek, Türkiye'deki varlıklarının güçlü bir şekilde devam ettiğini, 34 servis noktası ve 9 bayiyle hizmet verdiklerini söyledi.
M.A.N.’ın seri üretimine başladığı elektrikli kamyonların 1 Ekim tarihinden itibaren Avrupa pazarında hizmete sunulduğunu belirten Bekiroğlu, Türkiye pazarında ise 2027 yılında satışa başlanacağını ifade etti. Tabii tüm bu gelişmeler şarj istasyonlarının çoğalmasına ve akülerin bir şarjla yapacağı kilometreye bağlı.
Elektrikli otobüsler 3,5 saatlik şarj ile 400 km.’ye kadar yol yapıyor. Avrupa'daki belediye otobüsü ihalelerinde elektrik araçların oranı yüzde 60'lara ulaştı. Şu an 1000’in üzerinde elektrikli otobüs M.A.N. tarafından Türkiye'de üretildi ve Avrupa'nın birçok şehrine verildi. 1000’in üzerinde de sipariş alındı.
Avrupa'da olduğu gibi Türkiye'de de elektrikli otobüse destek verilmesi halinde, enerjide dışa bağımlılık ve enerji kaynaklı dış açık azalacaktır.
Her firma kendi çerçevesinde orta ve ağır taşıma araçlarında elektrikliye dönüş yönünde ciddi çalışmalar yapıyor. Bu konuya zamanla döneceğim.
