Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 7/06/2023 tarihli dilekçe ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak; 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerine katılmayan Halkların Demokratik Partisi’ne, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun Ek 1/VI’ncı madde fıkrası uyarınca ödenen Devlet yardımına tedbiren bloke konulmasına ve harcama yapılmış ise, bu harcamayla birlikte söz konusu yardımın Partiden/harcamayı yapan ilgililerden tahsil edilerek Hazineye gelir kaydedilmesine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.
Anayasa Mahkemesi’nce yapılan incelenme sonucunda, 19/06/2023 tarih, 2023/6 (Değişik İşler) Esas ve 2023/2 Karar sayılı aşağıda özeti verilen karar alınmıştır:
1) Söz konusu taleplerin Halkların Demokratik Partisi’nin temelli kapatılması talebiyle açılan dava kapsamında yapılmadığı ve bu dava ile bir ilgisinin bulunmadığı, siyasi partilerin mali denetimi kapsamında başvuruda bulunulduğu,
2) Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen düzenlemelerde siyasi partilerin mali denetimi konusunda Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına verilen herhangi bir görev ve yetkinin bulunmadığı,
3) Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesi’nce yapılır. Ancak, siyasi parti hakkında kapatma kararı verilmiş olması halinde, kapatma kararının verildiği tarihe kadar olan döneme ilişkin hesaplar da Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenerek karara bağlanacağı,
4) Siyasi partilerin 2023 yılına yönelik mali denetimlerin, 2024 yılının Haziran ayından sonra yapılabileceği,
5) Bu çerçevede, siyasi partilerin Anayasa Mahkemesince yapılacak mali denetimi öncesinde, partilerin belirli bir gelir kaleminin dayanağını teşkil eden işlemlerin hukuka uygunluğu hususunda ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklara ilişkin olarak ilgili idarelerce genel hükümlere göre işlem tesis edilmesine engel bulunmadığı gibi bu işlemlere karşı yargı yollarının açık olduğu,
6) Halkların Demokratik Partisi’nin 2023 yılına yönelik mali denetimi kapsamında incelenebilecek hususlara ilişkin olarak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca bulunulan talepler hakkında karar verilmesine yer olmadığına.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Anayasa Mahkemesi’ne başvurusunda, hem söz konusu siyasi partiye ödenen Devlet yardımına tedbiren bloke konulmasına hem de harcama yapılmış ise, bu harcamayla ilgili mali denetim yer almaktadır. Bu durumda her iki yargı kurumunun hukuki işlemlerinin incelenmesinde aşağıda belirtilen tespitler önemli bulunmaktadır;
a)Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının başvurusu bakımından
aa) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, anılan siyasi partiye ödenen Devlet yardımından harcama yapılmış ise, bu harcamayla ilgili mali denetimin, Anayasa Mahkemesi’nce alınan karada açıklanan usule uygun şekilde yapılmasının sağlanması gerekmektedir.
bb) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından açılan Halkların Demokratik Partisi’nin kapatılmasına ilişkin davanın görüldüğü Anayasa Mahkemesi’nin 2021/2 Esas Sayılı dosyasında, 5/1/2023tarihinde oyçokluğu ile aşağıdaki 2 No’lu ara kararını vermiştir:
“Davalı Partiye ödenen Devlet yardımının bulunduğu banka hesabına 2023 yılında ödenen veya ödenecek Devlet yardımı yönünden tedbiren bloke konulmasına.”
Anayasa Mahkemesi’nin aldığı bu ara kararı; “ Davalı Partiye ödenen Devlet yardımının bulunduğu banka hesabına 2023 yılında ödenen veya ödenecek Devlet yardımı yönünden tedbiren bloke konulmasına” ilişkindir. Temel anlamda bloke; mahkemece yargılama sürecinde ya da nihai kararla birlikte banka hesabına değil; hesap içerisindeki paraya konulur ve hesapta bulunan paranın harcanmasına kısıtlama getiren nihai olmayan geçici bir güvenlik kararıdır. Anayasa Mahkemesi’nin yargılama sürecinde aldığı tedbir kararı, anılan siyasi partinin banka hesabındaki Devlet yardımına yani, ödenecek paraya değil, bu yardımın bulunduğu banka hesabına konulmuş olup, yasanın sözüne aykırı olmakla birlikte, anayasal amaçsal yorum kabul edildiğinde yasaya uygun düşer.
Bu durumda, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından açılan Halkların Demokratik Partisi’nin kapatılmasına ilişkin dava için yeniden Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılarak, anılan partinin banka hesabına değil, ödenen veya ödenecek Devlet yardımı yönünden tedbiren bloke konulması talebinde bulunulması icap eder.
b) Anayasa Mahkemesi’nin değişik iş kararı bakımından
aa) Anayasa Mahkemesi iş bu kararında; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Halkların Demokratik Partisi’ne yapılan Devlet yardımının mali denetimi konusundaki gerekçesi yerindedir.
bb) Anayasa Mahkemesi’nce alınan değişik iş sayılı kararında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, Halkların Demok-ratik Partisi’ne yapılan Devlet yardımına tedbiren bloke konulmasına ilişkin herhangi bir hüküm kurulmamış olması önemli bir noksanlıktır.
